Deniz Ticareti Hukuku

İKİNCİ BASININ ÖNSÖZÜ Bu kitabın birinci basısı 2011 yılının Ocak ayında yapıldı ve o günlerde Ye¬ni Ticaret Kanunu TBMM tarafından kabûl edilip, yaklaşık bir ay sonra RG.\de yayınlandı. Yasama Organı, Kanun\un 1 Temmuz 2012 günü yürürlüğe girmesini uygun bulduğu için, biz de kitabın ikinci basısını bu tarihe yetifltirebilmek için çalışma¬lara başladık. Bu ikinci basıda da birinci basıda ele almış olduğumuz konular ile sınırlı kalmayı tercih ettik ve ETK. ile YTK. arasında mukayese yapılmasını kolaylafl¬tırmak amacı ile, birinci basıdaki sistematiği bozmadık. Amacımız, YTK. hakkında bilgi sunmak olduğu için, bazı çok önemli ko¬nular hariç olmak üzere, devamlı surette YTK.\nun hükümlerini yazıp, sonra da ETK.\nun maddelerini tekrarlayarak, iki metin arasında sürekli mukayeseler yap¬mak cihetine de gitmedik; çünkü, böyle bir yöntem gereksiz tekrarlara yol aça¬cağı gibi, kitabın hacmini de anlamsız şekilde arttırırdı. Zaten, birinci basının sis¬tematiğine sadık kaldığımız için, eski hükümlere iliflkin bilgileri takip etmek zor olmayacaktır. Kaldı ki, ETK.\nu hemen unutmamız muhtemel olmadığı gibi, bir süre daha da uygulamaya devam edeceğiz. Esasında, her biri birer Code olan, üç büyük kanun yenilenmifltir ve gerek doktrin gerekse de tatbikat ve keza ifl hayatı, ciddî problemler ve hatta büyük sı¬kıntılar ile karşı karşıyadır. Mübalâğa etmek gibi olmasın ama, bu olay bedenden üç önemli organın değiştirilmesine eflittir ve bu operasyon ciddî sarsıntılar yara¬tabilecektir. Doktrin ve tatbikat, yeni kuralların sayfalardan çıkartılıp hayata kavuflturul¬malarını sağlamak için oldukça büyük çaba harcamak zorunda kalacaktır; özel¬likle de doktrinin yerine getirmesi icab eden görev oldukça yorucu olacaktır. fiüphesiz, değişmeyen tek fley, değişimdir. Ama nasıl ? Tabiat, kendini, ken¬di kanunlarına göre değiştirir, yeniler .. tabiî, insanoğlunun elinden kurtulmaya muvaffak olabildiği kadar. İnsanlar da, yaşadıkları ortamı yenilerler, değiştirirler .. Bunun çok önemli bir aracı hukuk kurallarıdır. Yasama Organı, YTK. ile toplumdaki belli bir alan¬da, bazı iliflkilerde ve bir takım kurumlarda değişiklik yapılmasını uygun bul¬mufltur. Bu tercihin ne kadar yerinde ve isabetli olduğu kadar, kullanılan yönte¬min de ne kadar doğru olduğu, muhakkak ki, ciddî olarak tartışılmalıdır; tartışı¬lıyor da.. Bu çalışmamızda, biz de yeri geldikçe, yeni Kanun ile ilgili kiflisel görüflle¬rimizi ve elefltirilerimizi ortaya koyacağız. Ancak, YTK.\na, genifl bir perspektif¬ten ve birinci aflamada Deniz Ticareti Hukuku\na iliflkin hükümleri açısından ba¬kıldığı zaman, genel olarak başarılı bir düzenleme olmadığını söyleyebileceği¬miz gibi, zorunlu bir yasama faaliyetini yansıtmadığını da ileri sürebiliriz. Konumuzu doğrudan ilgilendiren hükümlerin birincisi olan 931. md. ile, De¬niz Ticareti Hukuku\ndan deniz kavramının alınıp, yerine su kavramının konul¬ması, müteakip maddelerden de fazla ümitlenilmemesi gerektiğini göstermekte¬dir. Tabiî, Deniz Ticareti Hukuku\nun en karakteristik ve uygulamada da asıl odak noktasını teflkil eden, yük taşıma sözleflmelerini düzenleyen maddelerin, yi¬ne ve doğru olarak, sadece denizyolu ile yapılan taşımalar için uygulanabileceği şartı ile ortaya çıkan çeliflki de dikkatten kaçırılmamalıdır. Son yıllarda, kanunların redaksiyonunda enteresan bir usule rastlıyoruz, fık¬ralara numara vermek. Belki de iyi bir usul.. fakat tek fıkradan ibaret olan ve o fıkranın da tek cümleden oluştuğu maddelerde de bu usulün tatbik edilmesi biraz anlamsız oluyor ve hatta okuyanlann idrak seviyelerinden flüphe duyulduğu gibi bir endiflenin doğmasına yol açıyor. Biz kitapta tek fıkradan ibaret maddelere atıf yaparken, bu fıkra gösteren numaraya itibar etmedik. Böyle, oldukça sıkıcı ve sorunlu konuların, güler yüzlü ve çekici bir ortam içinde sunulabilmesi, Sayın Vedat Carbaş\ın kitaba verdiği değer ve kitap bası¬mında gösterdiği basan ile Vedat Kitapçılık\ın özümsemifl olduğu estetik anlayı¬şın sonucudur. Teflekkürlerimi sunanm. Dr. Bülent Sözer Sapanca, 1 Temmuz 2012 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM GEMİ Şl-GEMİ 15 I. KAVRAM 15 1. Genel Olarak 15 2. Deniz Ticareti Hukuku Mevzuatı\nda Gemi 19 a. Gemi ile İlgili Tarifler 19 b. Gemiden Baflka Cisimler ile İlgili Düzenlemeler 24 II. GEMİ TÜRLERİ 27 1. Genel Olarak 27 2. Deniz Gemileri - İç Su Gemileri 28 3. Ticaret Gemileri - Ticarî Olmayan Gemiler 29 a. Donanmaya Bağlı Harb Gemileri ve Yardımcı Gemiler 34 b. Münhasıran Bir Kamu Hizmetine Tahsis Edilmifl Devlet Gemileri ile Diğer Kamu Tüzel Kiflilerine Ait Gemiler 37 c. Münhasıran Gezinti, Spor, Eğitim, Öğretim ve İlim Gayelerine Tahsis Edilmifl Olan Gemiler 38 ç. Yabancı Bir Devlet veya Onun Vatandaşları Adına Türkiye\de Yapılmakta Olan Gemiler 39 III. GEMİNİN HUKUKà NİTELİĞİ 40 IV. GEMİLERDE MÜTEMMİM CÜZ ve TEFERRUAT 43 1. Genel Olarak 43 2. Geminin Aslî Unsurları 44 3. Geminin Mütemmim Cüzleri 44 a. Kavram Olarak Mütemmim Cüz 44 aa. Asıl ile Maddî/Fizikî Bağlantı 45 bb. Asıl ile Ekonomik/Fonksiyonel Bağlantı 46 cc. Asıl ile Devamlı Bağlantı 47 dd. Mahallî Örfe (Yerel Adetlere) Uygunluk 47 b. Hukukî Niteliği İtibarı ile Mütemmim Cüz 48 c. Gemilerde Mütemmim Cüz 49 4. Geminin Teferruatı 54 a. Kavram Olarak Teferruat 54 aa. Asıl ile Maddî/Fizikî Bağlantı 56 bb. Asıl ile Ekonomik/Fonksiyonel Bağlantı 56 cc. Asıl Şeye Tahsis 57 dd. Devamlılık 57 ee. Malikin İradesi/Yerel Adetler 57 b. Hukukî Niteliği 58 c. Gemilerde Teferruat 59 5. Geminin Diğer Unsurları (Tüketim/Sarf Malzemeleri) 60 V. GEMİLİK VASFI - NE ZAMAN BAfiLAR NE ZAMAN SONA ERER 61 1. Gemi Vasfının İktisabı 61 2. Gemi Vasfının Kaybı 62 a. Kurtarılamayacak fiekilde Batmış Gemi 63 b. Tamir Kabûl Etmez Gemi 65 c. Denizde Hareketi Gerektirmeyen Bir Amaca Devamlı Olarak Tahsis Edilmifl Gemi 66 ç. Yüzme Özelliğini Kayıp Etmifl Gemi 66 § 2 - TİCARET KANUNU\nun HÜKÜMLERİ AÇISINDAN GEMİ 69 I. ARAÇ OLMASI 71 1. ETK. nda Aranan Tekne Olma Şartı 71 2. Araç Kavramı 74 a. Genel Olarak 74 b. Mevzuat Hükümleri 75 aa. Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun 75 bb. Deniz I § Kanunu 77 cc. Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü 78 dd. Gezi Tekneleri Yönetmeliği 80 ee. Gemi Adamları Yönetmeliği 81