Dokuma Hazırlık Teknolojisi

Dokuma kumaşlar, atkı ve çözgü olmak üzere iki iplik sisteminin birbiri ile bağlantı yapması ile oluşur. İplikhanede üretilen ipliklerin dokuma makinesinde kumaş üretilebilir hale getirilebilmesi için bir takım hazırlık işlemlerine tabi tutulması gerekir. Bunlar, ipliklerin dokumada atkı ve çözgü olarak kullanılmaya uygun bobinlere sarılması, çözgünün istenen sayı, genişlik ve uzunlukta leventlere sarılması, çözgülere haşıl işlemi uygulanması ile tahar ve düğüm işlemleridir. Bu işlemlere dokuma hazırlık işlemleri denilmektedir. Dokuma işleminde randıman ve dokunan kumaşın kalitesi büyük ölçüde dokuma hazırlık işlemlerinin kalitesine bağlıdır. İstenen kalitede gerçekleşmeyen dokuma hazırlık işlemleri dokuma randımanı ve kumaş kalitesini düşüreceği gibi bazı durumlarda dokuma işlemini olanaksız hale getirebilir. Konunun önemi dikkate alındığında tekstil endüstrimizin ihtiyaç duyduğu bilgilere ulaşabilmesi açısından mevcut kaynakların yeterli olmadığı açıkça görülmektedir. Ülkemizin istihdam ve ihracat bakımından tartışmasız lokomotif sektörü olan tekstil sektörümüzün, dokuma hazırlık teknolojisi alanında bilimsel bilgiye dayalı kaynak ihtiyacını hafifletmeyi amaçlayan bu çalışma da, iplikhanede üretilen ipliklerin dokumaya hazır hale getirilmesi için 4 temel hazırlık işlemini resimlerle desteklenerek irdelenmiştir. Bunlar;

1. İpliklerin istenen boyut ve özelliklerde bobinlere sarılması,
2. Çözgünün hazırlanması,
3. Çözgü ipliklerinin haşıllanması,
4. Tahar veya düğümleme (iş bağ) işlemleridir.

Bu işlemlerden birincisi yani ipliklerin bobinlere sarılması dokuma işlemi haricinde örme, dikiş ve nakış gibi diğer tekstil prosesleri için de gerekli bir işlemdir. Kitabın bölümlerinde bu 4 dokuma hazırlık işlemi incelenecektir.

Kitabın giriş bölümünde dokuma hazırlık işlemleri sınıflandırılmakta ve dokuma kumaş oluşumu kısaca açıklanmaktadır. İkinci bölüm bobine sarım işlemine ayrılmıştır. Bu bölümde sarım işleminin amacı, sarım tipleri, bobin makinelerinin mekanizma ve sistemleri ile üretim hesabı son teknolojik gelişmelerin ışığında incelenmektedir. Üçüncü bölüm çözgü hazırlama işlemine ayrılmıştır. Seri veya düz çözgü hazırlama, konik çözgü hazırlama ve numune çözgü hazırlama teknolojisi ve makineleri ile çözgü hazırlamada kullanılan cağlık tipleri ve ipliğe gerginlik kazandıran sistemler ayrıntılı olarak incelenmiştir. Çözgü makineleri ve sistemlerinin incelenmesinde son teknolojik gelişmelere özellikle vurgu yapılmıştır. Çözgü hazırlama kısmında ayrıca bazı çözgü hazırlama hesabı örneklerine yer verilmiştir. Kitabın dördüncü bölümünde ise haşıl konusu ele alınmıştır. Haşıl maddeleri konusu kimyasal ayrıntıyla ele alınmamış, haşılda kullanılan maddelerin özellikleri hakkında genel bilgiler verilmekle yetinilmiştir. Haşıl reçetesi hazırlama ve haşıl sökme konularına ise kitapta yer verilmemiştir. Haşıl kısmında haşıl makinelerinin mekanizma ve sistemleri incelendikten sonra haşıl kalitesinin belirlenmesinde önemli parametreler olan haşıl alma oranı, çözgülerdeki kalıcı uzama ve iplik tüylülüğü konuları incelenmiştir. Daha sonra yüksek sıkma basınçlı haşıl, haşılda ön ıslatma teknolojisinin kullanımı ve konvansiyonel haşıl sistemine alternatif olarak geliştirilmiş ancak endüstride henüz yaygınlık kazanmamış olan haşıl sistemleri incelenmiştir. Kitabın son bölümünde tahar ve düğümleme işlemlerine değinilmiştir.