Eşya Hukuku - Giriş, Temel Kavramlar, Genel İlkeler - Cilt I

Prof. Dr. O. Gökhan ANTALYA



İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ V
KISALTMALAR VII

BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ - TEMEL KAVRAMLAR - GENEL İLKELER

§ 1. EŞYA HUKUKUNUN YERİ, KAYNAKLARI VE KONUSU 1
I. EŞYA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE ÖZEL HUKUKTAKİ YERİ 1
A. Genel Olarak 1
B. Eşya Hukukunun Kaynakları 2
1. Temel Kaynaklar 2
a. Anayasa ve Diğer Kamu Kuralları 2
b. Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu 2
c. Özel Kanunlar 5
d. Tüzük ve Yönetmelikler 5
e. Temel Kavramlar ve Eşya Hukukunun Genel İlkeleri 6
2. Tamamlayıcı Kaynaklar 6
a. Örf ve Adet Kuralları 6
b. Hâkimin Yarattığı Hukuk Kuralları 7
3. Yardımcı Kaynaklar 7
a. Doktrin 7
b. Yargı Kararları 8
C. Eşya Hukukunun Malvarlığı Hukukunun Bir Bölümünü Oluşturması 9
D. Eşya Hukukunun Sınırlı Olarak İrade Özerkliğine İmkân
Tanıması 10
II. EŞYA HUKUKUNUN KONUSU 11
A. Kişinin Eşya Üzerinde Doğrudan Doğruya Hâkimiyetini
Düzenlemesi 11
B. Eşya Üzerindeki Hakkın Kurulmasını ve Sona Ermesini
Düzenlemesi 12
C. Eşya Üzerinde Kurulan Hakları ve Bu Hakların Sınırlarını
Belirlemesi 13
1. Tipe Bağlılık İlkesi 13
2. Tipin Kapsamının Belirliliği 13
D. Eşya Üzerinde Birden Fazla Hak Sahibi Olan Kişilerin
Eşyadan Yararlanmasını ve Onu Yönetimini Düzenlemesi 13
1. Kişilerin Birlikte Mülkiyetinde
Bulunan Eşyadan Yararlanılmasını ve Yönetimini
Düzenlemesi 14
2. Sınırlı Ayni Hak Sahibinin Yükümlenen Eşya
Üzerindeki Yararlanmasını Düzenlemesi 14

§ 2. EŞYA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 15
I. EŞYA 15
A. Kavram 15
B. Unsurları 16
1. Kişilik Değerleri Dışında Varlık Olması (Kişilik Dışılık) 16
a. Gerçek Kişinin Bedeni ve Uzuvları 17
b. Bedenden Ayrılan Uzuvlar (Organlar) 17
c. İnsan Cesedi ve Parçası 18
d. Protez 19
e. Üreme Hücreleri veya Embriyo 19
f. Hayvan 22



2. Ekonomik Bir Değeri Olan Tanımlanabilir Belirli Bir
Maddi Varlık Olması 24
a. Belirli Maddi Bir Varlık (Belirlilik) 24
aa. Kural 24
bb. İstisnalar 29
aaa. Enerji ve Doğal Güçler 29
bbb. Kanunla Belirlenmiş Bazı Haklar 30
(1). Bağımsız ve Sürekli Haklar 30
(2). Bağımsız Bölümler 30
(3). Başkasına Devredilebilen Hak ve Alacaklar 31
b. Tanımlanabilir Maddi Bir Varlık (Tanımlanabilirilik) 32
aa. Basit Eşya 33
bb. Birleşik Eşya 33
cc. Birlikte Eşya 34
dd. Eşya Topluluğu 34
aaa. Malvarlığı (Hukuki Eşya Birliği) 34
bbb. Fiili Eşya Birliği 36
ccc. Ekonomik Eşya Birliği: Eklenti 36
c. Ekonomik Bir Değeri Olan Maddi Bir Varlık
(Ekonomik Değerlilik) 36
3. Maddi Varlık Üzerinde Hukuki Olarak Hâkimiyete
Elverişli Olmalı (Edinmeye Elverişlilik) 37
C. Çeşitleri 38
1. Özel Mülkiyete Konu Eşya - Kamu Mülkiyetine Konu Eşya 38
a. Kamu Malları 39
aa. İdarenin Kamu Malları 42
bb. Genel Mallar 43
cc. Kamu Finans Malları 43
b. Diğer Kamu Mülkiyetine Tabi Mallar 44
aa. Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz ve Sınırlı
Ayni Hak Edinimi 45
bb. Yabancı Ticari Şirketlerin Taşınmaz ve Sınırlı Ayni
Hak Edinimi 45
cc. Yabancı Sermayeli Ticari Şirketlerin Taşınmaz ve
Sınırlı Ayni Hak Edinimi 47
2. Taşınır Eşya - Taşınmaz Eşya 49
a. Taşınır Eşya 49
b. Taşınmaz Eşya 50
c. Ayrımı 50
3. Misli Eşya - Misli Olmayan Eşya 51
4. Parça Eşya - Çeşit (Cins) Eşya 52
5. Tüketilebilen Eşya - Tüketilemez Eşya 53
6. Bölünebilen Eşya - Bölünemeyen Eşya 55
7. Sahipsiz Eşya 56
II. AYNİ HAK 57
A. Kavram 57
1. Ayni Hak ve Ayni İşlem Tanımı 57
2. Ayni Hakkı Açıklayan Görüşler 57
a. Hâkimiyet Görüşü 58
b. Kişici (Şahısçı) Görüş 58
c. Karma Görüş 58
aa. Genel Olarak 58
bb. Düzenleme Görüşü 59
3. Ayni Hakkın Çifte Yapısal Olgusu 59
a. Eşya Üzerinde Doğrudan Hâkimiyet Vermesi (Amaçsal
Olgu) 60
b. Herkese Karşı İleri Sürülebilmesi (Mutlak Hak -
Normatif Olgu) 61
B. Niteliği 62
1. Ayni Hakkın Bir - Subjektif- Hak Olması 62
2. Mutlak Hak Niteliğinde Olması (Mutlaklık İlkesi) 63
a. Genel Olarak 63
b. Diğer Haklardan Ayrılması 63
aa. Diğer Mutlak Haklardan 63
bb. Nispi Haktan, Özellikle Alacak Hakkından 64
aaa. Genel Olarak 64
bbb. Ayni Hakkın Alacak Hakkından Farkları 64
ccc. Ayni Hakkı İle Alacak Hakkı Ayrımının
Sonuçları 66
(1). Unsurları ve Hakka Etkileri Yönünden 66
(2). Korunması Yönünden 66
(3). İcra-İflas Hukuku Yönünden 67
c. Eşyaya Bağlı Haktan 68
aa. Kavram 68
bb. Niteliği 70
cc. Karakteristik Olguları ve Bunlar Arasındaki İlişki 70
aaa. Eşyaya Bağlı Borç İlişkisinin Nispi Niteliği ve
Ayni Olgusu ve Bunlar Arasındaki İlişki 70
(1). Genel Olarak 70
(2). Eşyaya Bağlı Borcun Nispi Niteliği 72
(3). Eşyaya Bağlı Hakkın Nispi Niteliği 72
(a.). Eşya Hukukunun Genel İlkelerinin
Uygulanması 72
(b.). Eşyaya Bağlı Borcun Konusunu Olumlu
Edim Oluşturması 73
dd. Çeşitleri 73
aaa. Kanundan Doğan Eşyaya Bağlı Borç 73
bbb. Hukuki İşlemden Doğan Eşyaya Bağlı Borç 74
d. Zilyetlikten 75
3. Eşya Üzerindeki Hakkın Ayni Hakkın Diğer Nitelikleri 76
a. Eşya Üzerindeki Hakkın Tipik Yapısının Olması 76
b. Malvarlığı Hakkı Niteliği 76
c. Asli Hak Niteliği 76
d. Ayni hakkın Tekelci (İnhisari) Niteliği 77
4. Çeşitleri 77
a. Ayni Hakkın Kapsamına Göre: Mülkiyet ve Sınırlı
Ayni Haklar 77
aa. Genel Olarak 77
bb. Mülkiyet Hakkı ile Sınırlı Ayni Hak Hakları
Arasındaki İlişkiye İlişkin Görüşler 78
aaa. Bölünme Görüşü 78
bbb. Yükleme görüşü 79
cc. Tam Hâkimiyet Veren Hak: Mülkiyet 79
dd. Sınırlı Hâkimiyet Veren Haklar: Sınırlı Ayni Haklar 81
aaa. Genel Olarak 81
bbb. Ayni Hakkın Konusuna Göre 81
ccc. Eşya Üzerindeki Yetkiye Göre 81
(1). İrtifak Hakları 82
(a.). Yararlanma Yetkisinin Kapsamı Açısından 82
(aa.). Tam İrtifak Hakları 82
(bb.). Sınırlı İrtifak Hakları 82
(b.). Yararlanma Yetkisinin Tarzı Açısından 83
(aa.). Olumlu İrtifak Hakları 83
(bb.). Olumsuz İrtifaklar 83
(c.). Hak Sahibinin Tayini Açısından 84
(aa.). Kişiye Bağlı İrtifaklar 84
(aaa.). Zorunlu Kişiye Bağlı İrtifaklar 84
(aaaa.). İntifa Hakkı 85
(bbbb.). Oturma Hakkı 85
(bbb.). Kişiye Bağlı Olması Zorunlu
Olmayan İrtifaklar 86
(aaaa.). Üst Hakkı 86
(bbbb.). Kaynak Hakkı 87
(bb.). Eşyaya Bağlı İrtifaklar 88
(cc.). Diğer İrtifaklar 89
(2). Rehin Hakları 90
(a.). Taşınmaz Rehni 91
(aa.). İpotek 91
(bb.). İpotekli Borç Senedi 93
(cc.). İrat Senedi 94
(b.). Taşınır Rehni 94
(aa.). Teslime Bağlı Rehin 95
(bb.). Bir Sicile Tescili Zorunlu Olan Rehin 96
(cc.). Hapis Hakkı 97
(3.). Taşınmaz Yükü 98
ddd. Sınırlı Ayni Hakların İçeriğine Göre Çeşitleri:
Yararlanma Hakları - Ayni Te