Hayrabolulu Melami Şeyhi Ahmed-i Sarban Efendi Külliyatı ve Vizeli Şeyh Ala'eddin Ali Efendi'nin Şii

İkinci baskısını yaptığımız bu çalışmamızda, Hicrî 952de [1545/1546] Hayraboluda vefât eden ve dergâhında defnedilen Hayrabolulu Bayrâmî-Melâmî Şeyhi Ahmed-i Sârbân Hazretlerini çok tafsîlâtlı tanıtarak, kendi adına kayıtlı yazma dîvân nüshalarını mukâyeseli çevirdik ve talebesi ve halîfesi Ankaralı Hüsâmeddîn Efendiye ve bazı talebelerine gönderdiği iki mektûbunu Latin Harfleriyle transkribe ettik. Ahmed-i Sârbân Hazretlerinin şiirleri ve hattâ kendisi bazı tarîhçiler ve akademisyenler tarafından, Hicrî 964de [1556/1557] İstanbulda vefât eden meşhûr Dukakinzâde Sülâlesinden Dukakinzâde Ahmed Beğ ile karıştırıldığından, çeviriye esâs aldığımız nüshayı, bunun ismine kayıtlı en mükemmel yazma dîvân nüshalarından biriyle de mukâyeseli olarak çalıştık. Bundan başka, Ahmed-i Sârbân Efendinin Hicrî 970de [1562/1563] Kırklarelinin Vize ilçesinde vefât eden ve dergâhının hazîresine defnedilen talebesi ve halîfesi Vizeli Kaygusuz Alâeddîn Alî Efendiyi ve Bayrâmî-Melâmî silsilesini yazma şiir mecmûalarından, silsilenâmelerden hareketle tanıtarak, bunun 38 şiirini Latin Harflerine aktardık. Zîrâ, Vizeli Alâeddîn Alî Efendinin de şiirleri, hem hocası Ahmed-i Sârbân Efendi ile ve hem de kendisinden yüz kırk sene kadar önce yaşamış Kaygusuz Abdâlın şiirleriyle karıştırılmıştı. Bunlardan başka, Bayrâmî-Melâmî, Bayrâmî-Hamzevî ve Bayrâmî-Halvetî şeyhlerinin mezhebleri ve meşrebleri hakkında, yaşadıkları devirlerde ve günümüzde ileri sürülen bazı iddiâları, anlayışları ve görüşleri değerlendirdik.
Gerek Ahmed-i Sârbân Efendinin ve Dukakinzâde Ahmed Beğin ve gerekse Vizeli Kaygusuz Alâeddîn Alî Efendinin dîvânlarının müellif nüshaları bu zamâna kadar bulunamadığından, bunlar adına kayıtlı yazma nüshalardan hareketle, bu ihtilâflı meselede bu nüshaları esâs alarak, bazen de meşreblerinden, usûllerinden, dil ve üslûblarından hareket ederek ve bütün görüşleri dipnotlarda çıkararak, bizce uygun olanı da bildirdik. Çalışmamızın sonuna, çeviride esâs aldığımız yazma dîvân nüshalarından birinin, mektûblarının tamâmının ve istifâde ettiğimiz 60 kadar yazma şiir mecmûasının birkaçının ve bazı dîvân nüshalarının birkaç sayfasının mikro-filmini koyduk.
Selâmeti melâmette; kerâmeti istikâmette, izzeti uzlette, celveti halvette, sükûneti hayrette, muhabbeti mütâbeatte ve gayrette, lezzeti sohbette bulan ve bilen; ilâhî aşkın, aşk edebinin, edeb zevkinin, zevk nûrunun sâhibi Yûnus Emrenin lezzetini, Hâcı Bayrâm-ı Velî Hazretlerinin fesâhatini, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Hazretlerinin kudretini hâtırlatan; Vizeli Şeyh Alâeddîn Alî Efendinin sühûletini, Seyyid Osmân-ı Hâşimînin samîmiyyetini, Azîz Mahmûd-ı Hüdâyî Hazretlerinin izzetini, Zâkirzâde Abdullâh Efendinin halvetini, İsmâîl Hakkı Bursevî Hazretlerinin celvetini, Edirneli Neşâtî Efendinin hayretini, Seyyid Sarı Abdullâh Efendinin belâgatini ve gayretini, Niyâzî-i Mısrî Hazretlerinin Muhyiddîn-i Arabî Hazretlerinin manevî terbiyesindeki lezzetini müjdeleyen Hayrabolulu Bayrâmî-Melâmî Şeyhi Ahmed-i Sârbân Hazretlerinin şiirleri ve mektûbları; işte o melâmet, selâmet, kerâmet, hayret, uzlet, halvet, celvet, lezzet, izzet ve sükûnet nûrlarının mazharıdır.