Menâr Tefsirinde Özgün Yorumlar

Günümüz müfessirleri, klasik tefsirlerde yer alan bilgileri de belli bir oranda kullanmak şartıyla, bugünün insanının problemlerine çözüm olmasını hedefledikleri eserler yazmaya çalışmışlardır. Bunlara, genel olarak toplumsal meseleleri ele almaları hasebiyle ictimâî tefsirler denilmektedir.

Bu tür tefsirlerin ilk örneklerinden biri, Muhammed Abduh ve Reşîd Rızâ'nın beraberce yazmış olduğu el-Menâr tefsiridir. Bu çalışmamızda, iki müfessirin beraberce yazdığı bu eserde yer alan, daha önceki tefsirlerde üzerinde pek durulmayan "özgün yorumları" tespit edip incelemekteyiz. Elbette burada kullandığımız "özgün yorum" tabirinin göreceli bir tarafı bulunmaktadır. Bizim burada kastettiğimiz, önceki tefsirlerde üzerinde çok fazla durulmayan, günümüzde ortaya çıkan yeni şartlara göre dile getirilen, güncel bazı problemlere cevap niteliği taşıyan, günümüz insanının zihnini meşgul eden meselelerle ilgili çözümler teklif eden yorumlardır. Bu yorumların bir kısmının, klasik dönemde temelleri de kısmen bulunmaktadır.

Muhammed Abduh ve Reşid Rızâ, birtakım yorumları hala tartışılsa da, kanaatimizce günümüzde Kur'ân'ın ne şekilde anlaşılacağına dair başarılı bir örnek vermişlerdir. Fakat işin üzücü olan kısmı, bu tefsiri tamamlayamadan vefat etmiş olmalarıdır. Günümüzde yazılan tefsir kitaplarında veya İslâm'la ilgili kitaplarda, müfessirlerimizin etkisi az-çok görülmektedir.