Palu-Harput 1878_{I.Cilt:Adalet Arayışı / II.Cilt:Raporlar}

Palu, Harput, Çarsancak, Çemişgezek, Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler 1878
I. Cilt Adalet Arayışı, 494 s, s/b resimler, Türkçe.
II. Cilt Raporlar, 563 s, s/b resimler, 1 katlanmış harita, Türkçe.

Palu - Harput 1878 Çarsancak, Çemişgezek, Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler adlı çalışma, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşının hemen sonunda Ermeni Patrikhanesi tarafından Anadoluda görevlendirilen üç Ermeni rahibin gözlemlerini Türkçeye aktaran önemli bir kaynak olma niteliğini taşımaktadır. Rahiplerin yazdıkları raporlardan oluşan ikinci cildi yayına hazırlayan Arsen Yarman, bu raporlarda sözü edilen iktisadi, siyasi ve askeri bilgilere tarihsel bir bağlam kazandırmak için uzun bir Sunuş kaleme almış ve bu hacimli çalışma kitabın ilk cildini oluşturmuştur.

İkinci ciltte her üç rahip de (Vahan Bardizaktsi, Boğos Natanyan ve Karekin Sırvantsdyants) savaş sırasında ve savaşın hemen ardından gezdikleri şehirlerdeki Ermenilerin yaşadıkları ekonomik sıkıntıları ve duydukları güvenlik kaygılarını ayrıntılı olarak anlatmaktadırlar. Böylelikle devlete ödedikleri vergilerin yanı sıra bölgede hâkim olan aşiretlerin baskı ve saldırılarına da maruz kalan Ermeni köylülerin yaşadıkları güç koşullar hakkında son derece önemli bilgilere sahip olunabilmektedir. Rahiplerin raporlarında Ermeni manastır, kilise, okul ve dernekleri hakkındaki bilgilerin yanı sıra bölgede yaşayan diğer halklar hakkındaki gözlemlere de yer verilmektedir.

Arsen Yarman tarafından kaleme alınan birinci ciltte ise rahiplerin görevli olduğu dönemde bölgenin sosyal-tarihsel durumu, imparatorluğun vergi politikaları, Osmanlı-Rus Savaşının yarattığı yıkım, Kürt aşiretleriyle Ermeni köylüler arasındaki gerilim, Ermeni toplumunun iç ayrışmaları ve 1860lardan itibaren güçlenmeye başlayan haksızlıklara karşı direniş eğilimleri hakkında bilgiler bulmak mümkündür.

Her üç rahibin anlatımlarına eşlik eden ayrıntılı dipnotlar ve zengin görsel malzemeler de elinizdeki kitabı zenginleştiren hususlar arasındadır.

Samsun Çarşamba Trabzon Gümüşhane Bayburt Khağdik Hemşin Sürmene Artvin Ardahan Ardanuç Ardaşin Erzurum İspir Hınıs Pasin Mamahatun Varzıhan Gisgim Erzincan Tortum Tercan Kemah Eğin Gamurgap Garuşla Abuçeh Narver Khodorçur Kelkit Dersim Kuzucan Khozat Çemişgezek Çarsancak Çapakçur Pertek Perin Gasma Divrik Pinga Malatya Arapgir Yazıhan Hısnı Mansur Kahta Behesni Bayezid Eleşgirt Ahlat Palu Havav Hizan Hemran Vırtanis Pazents Şirinits Terjg Elazığ Harput Mezre Hazar Gaban-Maden Ergani Çermuk Çüngüş Kiğı

Türkler Osmanlı Ermenileri Rusya Ermenileri İran Ermenileri Müslümanlaşan Ermeniler Keldaniler Nasturiler Ermenileşen Rumlar Rumlaşan Ermeniler Ermenice konuşan Müslümanlar Kürt Ermeniler Kürtler Ermenice konuşan Kürtler Kürtçe konuşan Ermeniler Zazalar Zazaca konuşan Ermeniler Süryaniler Yezidiler Yahudiler Poşalar Karapapaklar Acemler Tatarlar Çerkesler

Güneşe tapanlar Arevortikler Sevortiler Müslümanlar Aleviler Kızılbaşlar Dımililer Gesgesler Hıristiyanlar