Türk Medeni Kanunu Kapsamında HAPİS HAKKI

ÖNSÖZ


"Türk Medeni Kanunu Kapsamında Hapis Hakkı" başlığını taşıyan bu çalışmada, Medeni


Hukukumuza bir katkı yapmayı amaçladım. Umarım okuyan akademisyen ve hukukçular ile öğrencilerim


bu çalışmamdan faydalanırlar.


Bu çalışma dolayısıyla fikirlerine başvurduğum ve bana her zaman destek olan Prof. Dr. Abdülkadir


ARPACI hocama saygı ve teşekkürlerimi sunarım. Bu süreçte bana yardımcı olan kürsü arkadaşlarıma,


özellikle de Doç. Dr. Melek YÜCE'ye ve Yard. Doç. Dr. Gül DOĞAN'a çok teşekkür ederim.


Ayrıca çalışmamı hazırlarken yardım ve desteklerini hiç esirgemeyen, ülkemizde mevcut olmayan


kaynaklara ulaşmamı sağlayan değerli dostum ve arkadaşım Prof. Dr. Faruk ACAR hocama en içten


teşekkürlerimi sunarım.


Bu çalışmamı hazırlarken büyük fedakarlıklarda bulunan, bana her zaman manevi açıdan destek olan


ve yine büyük sabır gösteren biricik eşim Bahar DENİZ DİNAR'a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.


Eseri özenle ve kısa sürede hazırlayıp basımını sağlayan Vedat Kitapçılık sahibine ve çalışanlarına da


teşekkürlerimi sunarım.


Yard. Doç. Dr. Refik Cem DİNAR


İstanbul 2016


İÇİNDEKİLER


ÖNSÖZ V


KISALTMALAR XIII


GİRİŞ 1


BÖLÜM I


HAPİS HAKKININ KANUNDAKİ YERİ,


KAVRAM ve HUKUKİ NİTELİĞİ


§ 1. HAPİS HAKKININ KANUNDAKİ YERİ,


KAVRAM ve HUKUKİ NİTELİĞİ 3


I. KANUNDAKİ YERİ 3


II. KAVRAM 4


III. HUKUKİ NİTELİĞİ 6


A) Genel Olarak 6


B) Ayni Tasarruf Yetkisi Olduğu (Ayni Hak Olmadığı)


Konusundaki Görüşler 8


C) Ayni Hak Olduğu Konusundaki Görüşler 9


D) Ayni Etkiye Sahip Bir Geciktirici Def'i


Olduğu Konusundaki Görüş 12


E) Görüşümüz 13


BÖLÜM II


KONUSU ve ŞARTLARI


§ 2. KONUSU ve ŞARTLARI 17


I) KONUSU 17


A) Genel Olarak 17


B) Taşınır Eşya 18


C) Kıymetli Evrak 29


a) Medeni Kanunumuzdaki Kıymetli Evrak Türleri 30


b) Türk Ticaret Kanunumuzdaki Kıymetli Evrak


Türleri 30


c) Sermaye Piyasası Kanunumuzdaki Kıymetli


Evrak Türleri 30


d) Kıymetli Evrakın Devri Yönünden Çeşitleri 31


aa) Nama Yazılı Senetler 32


bb) Emre Yazılı Senetler 32


cc) Hamiline Yazılı Senetler 33


e) Hapis Hakkına Konu Oluşturmayacak


Kıymetli Evrak 34


II) ŞARTLARI 35


A) GENEL OLARAK 35


i) Olumlu Şartlar 35


ii) Olumsuz Şartlar 36


B) OLUMLU ŞARTLAR 36


1) Alacaklının, Borçlunun Rızası İle Onun Taşınırına


veya Kıymetli Evrakına Zilyet Olması 36


a) Zilyetliğe Geçecek Taşınır Eşya veya


Kıymetli Evrakın Aidiyeti Bakımından 37


b) Zilyetlik ve Zilyetliğin Devri Bakımından 39


2) Alacaklının Zilyetliği Borçlunun Rızası İle


Kazanmış Olması 43


3) Alacağın Muaccel Olması 47


4) Alacaklının Zilyetliğine Devredilen Taşınır


Eşya veya Kıymetli Evrak ile Alacak Arasında


Bağlantı Olması 49


a) Doğal Bağlantı 50


b) Ticari Bağlantı 54


C) OLUMSUZ ŞARTLAR 58


1) Nitelikleri İtibariyle Paraya Çevrilmeye Elverişli


Olmayan Taşınırların Üzerinde Hapis Hakkının


Kullanılamaması 58


2) Alacaklının Üstlendiği Yükümlülükle Hapis


Hakkının Kullanılamaması 59


3) Borçlunun Teslim Sırasında ya da Daha Önce Verdiği


Talimatla Hapis Hakkının Kullanılamaması 61


4) Kamu Düzeni İle Bağdaşmayan Hallerde


Hapis Hakkının Kullanılamaması 64


BÖLÜM III


HAPİS HAKKININ HÜKÜMLERİ ve


DEVRİ (TEMLİKİ)


§ 3. HAPİS HAKKININ HÜKÜMLERİ ve DEVRİ


(TEMLİKİ) 67


I) HAPİS HAKKININ HÜKÜMLERİ 67


A) Genel Olarak 67


B) Taşınır Eşya veya Kıymetli Evrakı Geri


Vermekten Kaçınma Hakkı 68


1) Kaçınma Hakkının Alacaklıya Sağladığı Haklar 68


a) Malı elinde tutma (alıkoyma) hakkı 68


b) Alacaklının Zilyetliğini Koruma Hakkı 71


i) Alacaklının Kuvvet Kullanma İmkanı 71


ii) Alacaklının, Hakkını Dava Yolu İle


Koruma (veya Kullanma) İmkanı 73


2) Kaçınma Hakkının Alacaklıya Yüklediği


Yükümlülükler 84


a) Alacaklının, Taşınır Eşya veya Kıymetli


Evrakı Geri Verme Yükümlülüğü 84


i) Bölünemeyen Eşya Açısından 84


ii) Bölünebilen Eşya Açısından 85


b) Taşınır Eşya veya Kıymetli Evrakı Saklama


ve Koruma Yükümlülüğü 87


c) Alacaklının, Taşınır Eşya veya Kıymetli


Evrakı Kullanmama Yükümlülüğü 90


C) Hapsedilen Taşınır Eşya veya Kıymetli Evrakın


Paraya Çevriltilmesi 91


a) Genel Olarak 91


b) Alacaklının Borçluya Bildirim Yükümlülüğü 92


c) Borçlunun Yeterli Güvence Göstermemesi 93


d) Paraya Çevirtme İşlemleri 96


i) İlamsız Takip Yolu İle Paraya Çevirtme 96


ii) İlamlı Takip Yolu İle Paraya Çevirtme 99


iii) Borçlunun İflas Etmesi Halinde Paraya


Çevirtme 99


iv) Özel Satış Yolu İle Paraya Çevirtme 100


v) Takas Yolu İle Paraya Çevirtme 102


vi) Nama ve Emre Yazılı (Kıymetli)


Evrakın Paraya Çevrilmesi 103


II) HAPİS HAKKININ TEMLİKİ 103


A) Genel Olarak 103


B) Alacağın Temliki Yoluyla Hapis Hakkının


Geçmeyeceğini Savunanların Görüşü 104


C) Alacağın Temliki Yoluyla Her Çeşit Hapis Hakkının


Geçeceğini Savunanların Görüşü 105


D) Sadece Genel Hapis Hakkının Geçmesinin Mümkün


Olduğunu Savunanların Görüşü 107


E) Alacağın Temliki İle Ancak Maddi ? Objektif Bağlantıya


Dayanan Hapis Hakkının Devredileceğini Savunan


Görüş 107


F) Hapis Hakkının Temlikle Geçmeyeceği, Sadece


Temlikten Önce Hakkın İleri Sürülmesi Halinde


İpso İure Yeni Alacaklıya Geçeceği Yönündeki Görüş 109


G) Görüşümüz 110


BÖLÜM IV


HAPİS HAKKININ SONA ERMESİ ve BENZER


KURUMLARLA HUKUKİ KARŞILAŞTIRILMASI


§ 4. HAPİS HAKKININ SONA ERMESİ 113


A) Genel Olarak 113


B) Özel Olarak Borcun İfa Edilmesinin Hapis


Hakkını Sona Erdirmesi 114


C) Genel Olarak Alacağın Sona Ermesinin Hapis


Hakkını Sona Erdirmesi 114


D) Borçlunun Yeterli Güvence Göstermesi İle Hapis


Hakkının Sona Ermesi 117


E) Eşya Üzerindeki Zilyetliğin Kaybedilmesi Sonucu


Hapis Hakkının Sona Ermesi 119


F) Alacak İle Eşya Arasındaki Bağlantının Son Bulması


Durumunda Hapis Hakkının Sona Ermesi 123


G) Hapis Konusu Eşyanın Yok Olması İle Sona Erme 125


H) Alacaklının Zilyetliği Elde Ettikten Sonraki Bir


Devrede Hapis Hakkından Vazgeçmesi Sonucu


Hakkın Sona Ermesi 125


§ 5. BENZER HUKUKİ KURUMLARLA


KARŞILAŞTIRILMASI 127


A) Teslime Bağlı Rehin İle Karşılaştırma